Ümmet Bilimlerinin Özgün Kavramlarını oluşturmak

Uluslararası İslami Düşünce Enstitüsü (IIIT)

Ümmet bilimlerindeki kavramlar özgündür çünkü anlamlarını sadece Batılı kaynaklardan almakla yetinmemiş, Arapça sözlükler, Kuran, sünnet ve İslam mirasından da almıştır. Bu nedenle bu kavramların anlamları daha geniş ve daha özgündür. Bu özgün kavramlar, tüm ümmet bilimlerinde mevcuttur. Çünkü gerek beşerî ilimler gerek kevnî ilimlerde olsun ümmetin bütün ilimlerine kullanılmaktadır. Bu ilimler, doğaları gereği vahiy ve kâinatın hidayetini bir araya getirmektedir. Bu ilimlerde beşerî ile kevnî ilimler vahiy ilimlerinden ayrılmaz. Aynı şekilde vahiy ilimleri de beşerî ve kevnî ilimlerden ayrı değildir. İslam’ın yükseliş çağlarındaki kevnî ve beşerî bilimlere baktığımızda, İslam’ın yani Kur’an ve sünnetin korumasında ortaya çıkan ve gelişen farklı bilim dallarında bu ilmî entegrasyonu görebiliyoruz. Bu ilimlerde maddi-manevi ya da kâinat-vahiy hidayeti gibi herhangi bir ayrım göremiyoruz. Müslümanların dinî, beşerî ve kevnî ilimler alanında kaleme aldığı çalışmalara baktığımızda; bütün bu ilimlerin birbirini tamamladığını ve Müslüman kişinin aklı, ruhu ve ilmî üretiminde bir arada olduğunu, hatta imtizaç ettiğini görebiliyoruz. İslam’ın yükseliş çağlarında böyle olmuştur.

Bu durum Batı medeniyetinin kendi bilimsel, medeniyet ve değer sistemini dünya üzerinde hâkim kılıncaya kadar devam etmiştir. Bundan sonra doğu kültürüne dayanan Batı’nın modern fikirleri ve kavramları dünyaya egemen olmuştur.

Uluslararası İslamî Düşünce Enstitüsünün bu projesi, İslamî kültürel kimliği canlandırma çabaları kapsamında ortaya çıkmıştır. Bu kitap, çeşitli kültürel ve bilimsel alanlarla ilgili kavramları canlandırarak özgün ve ciddi bilgi yapıları inşa etmeye çalışmaktadır.

İki cilt ve 16 bölümden oluşan bu kitap, İslam medeniyeti muhtevası yönünden kısırlaştırılan, İslamî çevreye uygun olmayan ve ithal bir modernite içine gömülmüş bir dizi kavramı yeniden yapılandırmayı amaçlamaktadır. Birinci bölümde “din”, ikinci bölümde “bilgi”, üçüncü bölümde “insan”, dördüncü bölümde “dünya” beşinci bölümde “öğrenci”, altıncı bölümde “ahlak” yedinci bölümde “Kuran’ da barış” ve sekizinci bölümde ise “İrtica” kavramına değinilmiştir. Bu kavramlar, özünü yok etmek ve etkisiz bir şekle dönüştürmek isteyen sistematik bir çarpıtma ve sahtecilik sürecine maruz kaldı. Kitap, bu bölümlerinde İslamî deneyimde bu kavramları oluşturacak bir usule ulaşmayı amaçlamaktadır.

Vasat ümmet, insanlara Allah’ın mesajını ulaştırarak şahit olmak için bilişsel ve fikri savaşların ön saflarında yer alan ümmettir. Bu kitap, birçok karmaşık kavramlar hakkında İslami görüşü sunmaya çalışmıştır. Bundan dolayı dokuzuncu bölümde “medya”, onuncu bölümde ise “devlet” kavramını ele almıştır..

Kitap ayrıca uluslararası ekonominin yaşadığı kriz halinden kurtarabilecek çözümler sunmaya odaklanmaktadır. Tartışılması, laiklik çerçevesi ve modernitenin demir kafesi dışında fikirlerin sunulmasında etkili olabilecek İslamî boyaya sahip bazı kavramları yeniden canlandırmayı tercih etmiştir. Kitabın on birinci bölümünde “ekonomi”, on ikinci bölümünde “hilafet”, on üçüncü bölümünde “imar”, on dördüncü bölümünde “finansman” ve on beşinci bölümünde “ekonomik rasyonellik” kavramına değinilmiştir.

Bu ansiklopedik çalışmanın son bölümünde ise “insan hakları kavramı” ile ilgili İslamî bakış açısı sunulmuştur.
Elimizdeki kitabın en göze çarpan yönü, bilgi birikimi gerçekleştirmek ve ümmetin devamını sağlamak için daha fazla ümmet ilmini temellendirmede kendisine dayanılacak kavramları oluştururken açık bilimsel bir metodolojiye sahip olmasıdır.
Aynı zamanda bu kitap, ümmetin geçmişte sahip olduğu medeniyet ve ilmî liderliğini geri kazanması konusuyla dertlenen Müslümanlar arasında bazı fikrî tartışma ve etkileşimlerin gerçekleştirilmesi için bir çağrıdır. Kitap başta Dr. es-Said Ömer, Dr. Abdurrahman el-Nakip, Dr. Rıfat el-Aid el-Avadi ve Dr. Muhammed Abdüssalihin olmak üzere alanlarında uzman hocalar tarafından yazıldığı için sosyal bilimlerde sunduğu farklı okumalarla öne çıkmaktadır.