Hadis İlmi: Tarih, Felsefe ve Metodolojinin Yerelleştirilmesi

Kitap Hakkında:

İslam, Araplar için bilim tarihinde bir dönüm noktasıydı. İslam’ın gelişinden önceki ve sonraki iki dönem arasındaki bu ayrım, ilk etapta bilimsel ürünle ilgili değildi. Bilimsel ürün, bilgi sistemini yöneten metodolojideki farklılığa, yani Arap aklına yazma, araştırma, öğretme ve öğrenmede özel yapısını kazandıran uygulamalar, ilkeler ve kavramlar dizisine dayanıyordu.

Bu metodoloji, ilk olarak teşrî kaynakları, ikinci olarak da düşünce kaynaklarıyla ilişki kurmada kullanılan bazı bilimsel uygulama yoluyla oluşturulmuştu. Teşrî kaynakları Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamber’in Sünneti, düşünce kaynakları ise Usûlü’d-dîn (Akide) ve Usûl-i fıkh’a dayanmaktaydı.

İşte Hadis ilminin önemi buradan gelmektedir. Hadis ilminin rolü, bilimsel metodolojiyi yerelleştirmek ve İslam medeniyetinde pratik, özel ve ayırt edici bir şekilde harekete geçirmekle oluştu. Sünnetten kasıt, hadisler ve rivayetler değildir. Daha ziyade hadis teriminin teknik özellikleri, yani rivayette izlenen bilimsel prosedürler, rivayetlerin birleştirilmesi, aralarında tercih yapılması ve kritik edilmesi ile ilgiliydi.

Bu uygulamalar, içtihad yapmada delilin rolünün yerleşmesine katkıda bulunmuştur. Onun asıl önemi de belirli mekanizmalar aracılığıyla mazmunu ifade etmedeki değerini kanıtlamak için çürütme ve doğrulama yeteneğinden kaynaklanmaktaydı. Bu da İslam dünyasındaki bilim camiasının fertlerinin bilimsel davranışlarının belirlenmesine ve düşünme, sınama ve tartışma mekanizmaları aracılığıyla tıp, mühendislik, matematik, astronomi ve diğer alanlarda bilimsel devrimin ortaya çıkmasına büyük katkıda bulundu. Bunlar zihinleri arındırdı; insanlığı putperestlikten, mitlerden ve hurafelerden kurtardı ve Hicretin ilk dört yüzyılında, yaklaşık bin yıl sonra başlayan uygarlık gelişimini meydana getirecek düşünceyi hazırladı.